Kategoria: Cmentarz wojenny
W latach 1941 – 1944 na terenie miejscowości Pikulice i Nehrybka funkcjonował obóz jeniecki. Przetrzymywano tutaj najpierw jeńców radzieckich a następnie włoskich. W wyniku warunków panujących w obozie setki jeńców zmarło, wielu zostało rozstrzelanych, zwłaszcza podczas likwidacji obozu. Zostali oni pochowani w mogiłach zbiorowych usytuowanych na terenie fortu z I wojny światowej a także na polach Pikulic. Po zakończeniu działań wojennych mogiły zostały częściowo ekshumowane i uporządkowane.
W 1962 roku, z inicjatywy położonego w sąsiedztwie zakładu przemysłowego, w pobliżu mogił wzniesiono monumentalny pomnik ku pamięci pomordowanych jeńców. Na pomniku umieszczono tablicę w języku polskim i rosyjskim o treści:
W LATACH 1942 – 43 HITLEROWSCY PRZESTĘPCY
ZAMORDOWALI W OBOZACH PRZEMYŚLA PIKULIC I NEHRYBKI
KILKA TYSIĘCY ŻOŁNIERZY RADZIECKICH JEŃCÓW WOJENNYCH
I ŻOŁNIERZY WŁOSKICH, KTÓRZY ODMÓWILI BRANIA UDZIAŁU
W WALCE ZE ZWIĄZKIEM RADZIECKIM.
POMNIK WZNIESIONY NA MIEJSCU MASOWEJ ZAGŁADY
JEST SYMBOLEM BRATERSTWA NARODÓW I WSPÓLNIE PRZELANEJ KRWI.
„ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ.
Niestety nie zachowała się dokumentacja pozwalająca na ich precyzyjne umiejscowienie w terenie. W związku z tym w 2003 roku, na zlecenie Wojewody, przeprowadzono prace poszukiwawcze mające na celu precyzyjne określenie miejsca usytuowania mogił zbiorowych oraz liczby pochowanych w nich ofiar. Prace, którymi kierował prof. Andrzej Kola pozwoliły na odnalezienie szczątek na terenie fotu. Zostały one złożone w mogile zbiorowej. Pochówek otoczono granitowym obramowaniem a w centrum umieszczono tablicę inskrypcyjną. W 2007 roku kontynuowano prace poszukiwawcze. Pozwoliły one na lokalizację zbiorowych na terenie prywatnych działek przy ul. Cegielnianej. W związku z tym podjęto decyzję o przebudowanie cmentarza wojennego przy ul. Obozowej. Wyburzono opisany pomnik, znajdujący się w bardzo złym stanie technicznym. Wykonano ceglane murki wokół dojścia i na elementach urządzenia cmentarza. W 2014 roku do zbiorowych, nowo stworzonych mogił, przeniesiono szczątki prawie 3 000 ofiar obozu. W latach 2015 – 2016 wykonano kompletne urządzenie cmentarza. Mogiły zbiorowe zostały otoczone ceglanym obramowaniem, na każdej ustawiono tablice z inskrypcją:
MOGIŁA ZBIOROWA JEŃCÓW RADZIECKICH I WŁOSKICH
ZMARŁYCH W LATACH 1941 – 1944.
Napis wyryto w języku polskim, rosyjskim i włoskim. Na każdej mogile ustawiono także dwa kamienne krzyże, katolicki i prawosławny. Przy wejściu na cmentarz, na ceglanym murze, umieszczono tablicę informacyjną o treści:
NA TYM CMENTARZU SPOCZYWAJĄ JEŃCY RADZIECCY I WŁOSCY
ZMARLI W LATACH 1941 – 1944 W NIEMIECKIM OBOZIE „STALAG 327”
W NEHRYBCE I PIKULICACH.
Prace sfinansowane zostały z budżetu Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie oraz Wojewody.
Lokalizacja: Przemyśl, gmina Przemyśl
GPS: 49.755382, 22.806958