Kategoria: Kwatera wojenna
Początek istnieniu kwatery dały pochówki żołnierzy i jeńców wojennych zmarłych w czasie I wojny światowej na cholerę i czerwonkę w szpitalu wojennym funkcjonującym w Łańcucie. Od 1918 roku w Łańcucie działał obóz, w którym przebywali internowani żołnierze ukraińscy. Zimą 1919/20, w czasie epidemii tyfusu zmarło około 400 osób. Zmarłych w obozie chowano na cmentarzu utworzonym obok koszar wojskowych, obecnie przy ul. Armii Krajowej. Cmentarz został zlikwidowany w 1927 roku, ekshumowane szczątki pochowano na specjalnie wydzielonej kwaterze. Staraniem środowisk ukraińskich, ze składek społecznych na kwaterze wzniesiono pomnik WIERNYM SYNOM UKRAINY. W latach 1937– 38 przeprowadzono konserwację kwatery i pomnika. Przetrwał on okupację, został zniszczony około 1974 roku, podczas przebudowy kwatery. Pomnik wraz z upamiętnieniem żołnierzy ukraińskich został odbudowany. W 1939 roku na kwaterze pochowano zwłoki żołnierzy Wojska Polskiego, którzy polegli podczas obrony Łańcuta. W mogiłach indywidualnych pochowano 35 żołnierzy w tym 17 zidentyfikowanych. Na grobach imiennych umieszczone były drewniane krzyże.
Trudno określić, jakie był pierwotny kształt urządzenia kwatery. W latach 70-tych dokonano gruntownej przebudowy, tworząc trzy mogiły zbiorowe (jedna po lewej i dwie po prawej) otoczone krawężnikiem, wypełnionym ziemią i porośnięte trawą. Na każdej umieszczona została betonowa poduszka z żeliwnym krzyżem Virtuti Militari i numerem: I, II i III. W 2009 roku dokonano kolejnej przebudowy. Wykonano nowe, granitowe obramowanie mogił zbiorowych, na których ustawiono niewysokie, granitowe krzyże z nazwiskami pochowanych żołnierzy Wojska Polskiego. Na kwaterze znajduje się także kilka obiektów o charakterze pomnikowym.
Na wprost wejścia, w linii ogrodzenie umieszczona jest pięciokątna ściana pomnikowa, na której licu umieszczona jest żeliwna tablica o treści:
1914 – 1920
POLSKO NIE JESTEŚ TY JUŻ NIEWOLNICĄ!
ŁAŃCUCH TWYCH KAJDAN STAŁ SIĘ TYM ŁAŃCUCHEM.
NA KTÓRYM Z LOCHU CO BYŁ TWĄ STOLICĄ
LAT STO. SWYM WŁASNYM DŹWIGNĘŁAŚ SIĘ DUCHEM.
/LEOPOLD STAFF/
PAMIĘCI ŻOŁNIERZY ZIEMIE ŁAŃCUCKIEJ POLEGŁYCH NA POLACH BITEW
I – SZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ORAZ W WALKACH O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI
I W OBRONIE GRANIC WOLNEJ OJCZYZNY
W 70 ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI
SPOŁECZEŃSTWO ŁAŃCUCKIE
ŁAŃCUT LISTOPAD 1988 KOŁO PTTK MIŁ. ŁAŃCUTA.
W latach 50-tych pochowanych żołnierzy WP upamiętniono tablicą umieszczoną po prawej stronie alei głównej na niewielkim lastrykowym cokole. Na szczycie umieszczony jest krzyż, poniżej tablica:
BÓG HONOR OJCZYZNA
MOGIŁA ZBIOROWA
ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W OBRONIE ŁAŃCUTA 9 – 10 IX 1939R.
Poniżej wyryto imiona, nazwiska oraz inne danej dotyczące 9 żołnierzy. Napis kończy zwrot:
ORAZ 22 NIEZNANYCH ŻOŁNIERZY Z BAONU OBR. NARODOWEJ
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.
Oprócz wymienionych na tablicy udało się zidentyfikować nazwiska jeszcze 8 pochowanych żołnierzy. Na kwaterze pochowano także żołnierzy polskich poległych pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu w walkach z UPA, wśród nich 2 zidentyfikowanych.
W okresie wojny na terenie kwatery pochowano trzech żołnierzy niemieckich, ale później zostali oni ekshumowani i przeniesieni do osobnego grobu w innej części cmentarza a w 2010 przeniesieni na cmentarz w Siemianowicach Śląskich. Z kwatery ekshumowano także pochówki osób cywilnych pochowanych tutaj po wojnie. Z tego okresu pochodzi zachowany grób funkcjonariusza MO. Znajduje się ona na brzegu mogiły nr III, po prawej stronie głównej alei, tuż obok wejścia. Na poziomej lastrykowej płycie umieszczony jest betonowy nagrobek zwieńczony krzyżem z postacią Chrystusa, poniżej tablica:
JERZY DZIERRZAK
PPOR. MILICJI OBYW.
♦ 1/3 1923 † 2/6 1945
ZGINĄŁ W WALCE O WOLNOŚĆ OJCZYZNY
CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI.
Na terenie kwatery znajduje się także pomnik poświęcony bohaterom i ofiarom II w. św. Ustawiony na zieleńcu po lewej stronie alei głównej ma formę postumentu z kamienia na lastrykowym cokole. Na szczycie umieszczony jest niewielki metalowy krzyż, pod nim orzeł oraz cztery żeliwne tablice:
RÓŻNE FRONTY
KAMPANIA WRZEŚNIOWA IX – X 1939
WESTERPLATTE KUTNO WARSZAWA ŁAŃCUT PRZEMYŚL LWÓW HEL KOCK
KAMPANIA FRANCUSKA V – VI 1940
NORWEGIA NARWIK V – VI 1940
BITWA O W. BRYTANIĘ VIII – IX 1940
AFRYKA PÓŁNOCNA TOBRUK VIII – XII 1941
KAMPANIA WŁOSKA V 1944 – IV 1945, MONTE CASSINO 11 – 18 V 1944
ANCONA VAENSA BOLONIA, INWAZJA ZACHODNIA VIII 1944 – V 1945
FALAISE CHAMBOIS ARNHEM BREDA MOERDIJK,
FRONT WSCHODNI X 1943 – V 1945
LENINO 12 – 13 X STUDZIANKI CZAPLINEK DRAWSKO
KOŁOBRZEG GDAŃSK SIEKIERKI BUDZISZYN BERLIN
KAPITULACJA 5 MAJ DZIEŃ ZWYCIĘSTWA 9 MAJ.
10 PUŁK STRZELCÓW KONNYCH
SZLAK BOJOWY
POLSKA – FRANCJA – ANGLIA – FRANCJA – BELGIA – HOLANDIA – NIEMCY
ZWZ
SCH
AK
BCH
SABOTAŻ DYWERSJA PARTYZANTKA
NIENADOWA 2 VI 1942
ŻOŁYNIA 24 IV 1943
PAWŁOSIÓW 31 XII 1943
SZUWSKO 31 XII 1943
SARZYNA 1943
WALDLAGER 1944
STARE MIASTO 23 VI 1944
SZYSZKÓW KURYŁÓWKA 28 – 29 VIII 1944
LEŻACHÓW JAGIEŁŁA 11 – 12 VII 1944
POWSTANIE WARSZAWSKIE 1 VIII – 2 X 1944.
Pomiędzy skrótami organizacji partyzantki umieszczony jest symbol Polski walczącej.
Ostatnia tablica poświęcona jest ofiarom obozów zagłady:
OBOZY ZAGŁADY I PRZYMUSOWEJ PRACY
OŚWIĘCIM – BRZEZINKA – DACHAU – MATHAUSEN – ORANIENBURG
STUTHOFF – STAROBIELSK – KATYŃ – PŁASZÓW – PUSTKÓW
RZESZA NIEMIECKA.
Poniżej kamiennego cokołu, poziomo na lastryku umieszczona jest kolejna tablica, największa, wykonana z tego samego materiału co poprzednie:
1939 – 1945
MOGIŁA SYMBOLICZNA OFIAR II WOJNY ŚWIATOWEJ
ŻOŁNIERZY ZIEMI ŁAŃCUCKIEJ POLEGŁYCH NA RÓŻNYCH FRONTACH,
W RUCHU OPORU, POMORDOWANYCH W OBOZACH KONCENTRACYJNYCH
I UŚMIERCONYCH W MIEJSCACH KAŹNI
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.
Pomiędzy datami umieszczona jest postać Michała Archanioła, niżej skrzyżowane szable, na dole tablicy umieszczony jest fragment wiersza znanego poety:
… JEDNA JEST POLSKA JAK BÓG JEDEN NA NIEBIE
WSZYSTKIE ME SIŁY JEJ SKŁADAM W OFIERZE
NA CAŁE ŻYCIE, KTÓRE WZIOŁEM Z CIEBIE
CAŁY OJCZYZNO DO CIEBIE NALEŻĘ
JAN LECHOŃ
ŁAŃCUT LISTOPAD 1986 PTTK, KOŁO MIŁ. ŁAŃCUTA.
Charakter pomnika ma także wysoki drewniany krzyż stojący na wprost wejścia. Początkowo krzyż upamiętniający Powstanie Styczniowe ustawiono w początkowej części cmentarza po prawej stronie głównej alei. Jednak uległ on zniszczeniu. Odbudowano do dopiero w 1983 roku, ale ustawiono w centrum kwatery wojennej. U podnóża umieszczona jest tablica z napisem:
BOHATEROM WALK O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI
W 120 ROCZNICĘ POWSTANIA STYCZNIOWEGO
ŁAŃCUT LISTOPAD 1986 PTTK, KOŁO MIŁ. ŁAŃCUTA.
Kwatera posiada własne ogrodzenie. Od strony znajdującego się w sąsiedztwie zakładu przemysłowego odgradza ją wysokie metalowe ogrodzenie, pozostałe boki otacza metalowa, kuta balustrada umieszczona na murze z kamienia łamanego. Wejście to kuta furtka umieszczona pomiędzy dwoma filarami. Alejki znajdujące się na kwaterze wyłożone są kostką brukową.
Lokalizacja: Łańcut, gmina Łańcut
GPS: 50.059410, 22.228703