Kategoria: Cmentarz wojenny
Cmentarz, znajdujący się przy ul. Bohaterów II wojny światowej, został założony w 1950 roku. Pochowani na nim żołnierze zostali ekshumowani z pierwotnych miejsc pochówku i przeniesieni do Brzozowa. Akcja tworzenia cmentarza i pochówków trwała do końca 1953 roku, po tej dacie na cmentarzu dochowywano pojedynczych żołnierzy. Na cmentarzu pochowano żołnierzy z Brzozowa i najbliższej okolicy, ale dochodziło do przypadków przewożenia zwłok z dalszych okolic np. Trzciany pod Rzeszowem. Cmentarz zajmuje powierzchnię 15 arów. W 10 mogiłach indywidualnych i 15 zbiorowych pochowano tutaj około 500 żołnierzy WP i AR. Spośród pochowanych 202 to zidentyfikowani. Mogiły, zarówno pojedyncze jak i zbiorowe, mają formę kamienno–betonowych obramowań wysokości 40 cm, o podkreślonych kolumnami narożnikach, ustawionych na betonowych cokołach. Pomiędzy nimi ułożone są ciągi piesze z płyt chodnikowych. Groby są ułożone nieregularnie. Akcent centralny cmentarza stanowi niewysoka betonowa kolumna zwieńczona rzeźbioną głowicą z pięcioramienna gwiazdą na szczycie. Na cokole kolumny tablica o treści:
DO NICH WOLNOŚĆ PRZYSZŁA PRĘDZEJ NIŻ DO NAS
PAMIĘCI 17 POLSKICH ŻOŁNIERZY
POLEGŁYCH W OBRONIE WOLNOŚCI W LATACH 1939 – 1945
500 ŻOŁNIERZY 38 ARMII FRONTU UKRAIŃSKIEGO
W TYM I POLAKOM W MUNDURACH RADZIECKICH
ORAZ NIEZNANEJ LICZBY
ŻOŁNIERZY CZECHOSŁOWACKICH
POLEGŁYCH W WALCE Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM W 1944 R.
NA POLACH POWIATU BRZOZOWSKIEGO
TABLICĘ TĘ UMIESZCZONO 11 LISTOPADA 1992R.
Cokół kolumny otoczony jest obramowaniem z krawężnika, przed nią ustawione są dwa symboliczne znicze na betonowych cokołach. Pierwotnie ogrodzenie cmentarza stanowił drut kolczasty na słupkach, obecnie cmentarz otoczony jest otynkowanym murem. Na filarze bramy umieszczona jest tablica z brązu informująca o charakterze tego miejsca:
CMENTARZ WOJSKOWY
POLEGŁYCH W DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ
1939 – 1945.
Ponadto na cmentarzu umieszczone są dwie tablice epitafijne poświęcone pamięci żołnierzy i partyzantów polskich poległych w walkach z okupantem hitlerowskim:
PAMIĘCI ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ
ROZSTRZELANYCH PRZEZ GESTAPO W BRZOZOWIE W 1943 ROKU
PPOR. ŁUKASIEWICZ TADEUSZ Z WYBRNEJ
KUŚNIESZ JAN Z GOLCOWEJ
RADOŃ JAN Z JASIENICY R.
RADOŃ WŁADYSŁAW Z PRZYSIETNICY
TYCZKA JÓZEF Z JABŁONKI
SABAT JÓZEF Z JABŁONKI
NN POLSKIEGO PARTYZANTA ROZSTRZELANEGO WIOSNĄ 1944R.
ZGINĘLI, BO BYLI POLAKAMI.
PAMIĘCI 17 – TU ŻOŁNIERZY WOJSKA POLSKIEGO
POLEGŁYCH NA BRZOZOWSKIEJ ZIEMI
W WALCE Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM W LATACH 1939 – 1945.
Po prawej stronie cmentarza ustawiony jest pomnik poświęcony pamięci żołnierzy i cywilnych ofiar II w. św. Na kamiennym cokole, w którego podstawę wmurowana jest granitowa tablica o treści:
Z TRUDU I BÓLU NASZEGO POLSKA POWSTAŁA BY ŻYĆ.
ustawiony jest pomnik z brązu, zwieńczony wysokim krzyżem z postacią Chrystusa, u którego stóp znajduje się kilka mniejszych krzyży skierowanych w różnych kierunkach. Wokół kuli, stanowiącej podstawę, umieszczono kilka tablic pamiątkowych, poświęconych brzozowianom poległym podczas wojny:
ICH GROBY NA POLSKIEJ I OBCEJ ZIEMI:
W 1939 ROKU POLEGLI:
DĄBROWSKI TADEUSZ POD SAMBOREM
JAJKO KAZIMIERZ POD LWOWEM
KOŚCIŃSKI STEFAN POD NAROLEM
M. NIEZNANE:
KOWALSKI ALEKSANDER, OWOC JAN, MACHNICKI ROMAN MJR.
PIĄTKOWSKI JAN KPT., SKIBA FRANCISZEK ST. STRZ.
ZGINĘLI BEZ WIEŚCI:
GÓRECKI STANISŁAW, GÓRECKI TADEUSZ, HADUCH WŁADYSŁAW.
W 1941 R. ZABITY: ANTON TADEUSZ NA SANIE K. TEMESZOWA
W 1943 R. POLEGLI POD LENINO: OLENIACZ STANISŁAW, SZARO STANISŁAW.
W 1944 R. POLEGLI: KOŚCIŃSKI ANTONI POD MONTE CASSINO, NIEPOKÓJ BOGUSŁAW „STORCH” AK W KRAKOWIE.
W 1945 R. POLEGLI NA WALE POMORSKIM:
POD NADARZYCAMI: SZUBSKI BOLESŁAW, FLEJDASZ MIECZYSŁAW KPP
POD RUDKAMI: KOSZTYŁA BRONISŁAW, KOSZTYŁA JAN
POD KOŁOBRZEGIEM: WĘGRZYNOWSKI TADEUSZ AK, GIERUSZYŃSKI ZDZISŁAW, DYDEK JÓZEF
ZGINĘLI BEZ WIEŚCI: GIERMAŃSKI JÓZEF.
Kolejna tablica poświęcona jest osobom zamordowanym w obozach koncentracyjnych:
ZGINĘLI W OBOZACH HITLEROWSKICH
ZAMORDOWANI W OŚWIĘCIMIU:
SS. CELESTYNA FARON, CZECHOWSKI TADEUSZ, CHUDZIKIEWICZ GABRIEL.
Przy wejściu na cmentarz ustawiona jest tablica z nazwiskami zidentyfikowanych pochowanych wraz ze wskazaniem miejsca pochówku.
Cmentarz w latach 2015 – 2020 został poddany kompleksowym pracom remontowym, finansowanym głównie z budżetu Wojewody oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie i Gminy.
Lokalizacja: Brzozów, gmina Brzozów
GPS: 49.706431, 22.022363